Hôm thứ Năm 12/1, triển vọng chính trị của Tổng thống Mỹ Joe Biden trở nên kém chắc chắn đi nhiều sau khi Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland bổ nhiệm một công tố viên đặc biệt để điều tra việc vị tổng thống thuộc đảng Dân chủ quản lý các tài liệu mật.

Điều này xảy ra khi ông Donald Trump, cựu tổng thống thuộc đảng Cộng hòa, đang phải đối mặt với một công tố viên đặc biệt khác và đang bị điều tra hình sự liên bang vì quản lý các tài liệu mật và các vi phạm tiềm tàng khác.

Có sự khác biệt lớn giữa hai vụ việc. Nổi bật nhất là không có biểu hiện nào cho thấy ông Biden cố tình ngăn chặn việc giao nộp các tài liệu được phát hiện ra tại nhà riêng hoặc văn phòng của ông, thậm chí cũng không có dấu hiệu gì là ông biết về sự hiện diện của các tài liệu đó. Ngược lại, ông Trump đang bị điều tra vì có thể đã cản trở các nhà điều tra và cũng sở hữu lượng tài liệu mật lớn hơn nhiều.

Tuy nhiên, việc bổ nhiệm một công tố viên đặc biệt hôm 12/1 vẫn tạo ra tình trạng bất định về pháp lý đối với đương kim tổng thống và có thể khơi dậy cuộc tranh luận giữa các đảng viên Dân chủ về việc liệu có khôn ngoan hay không khi ông Biden muốn tranh cử cho nhiệm kỳ thứ nhì.

Như vậy, một mùa bầu cử đầy rắc rối đã bắt đầu, trong đó cả đương kim tổng thống lẫn cựu tổng thống của Hoa Kỳ đều đang bị điều tra bởi các công tố viên đặc biệt vào lúc họ chuẩn bị cho một cuộc tái đấu tiềm tàng vào năm 2024. Nhiều cử tri ở cả hai đảng đã kêu gọi rằng cần có một thế hệ lãnh đạo mới nổi lên trong cuộc tranh cử tổng thống dành cho những người trẻ hơn. Những lời kêu gọi như vậy hiện đang ngày càng lớn tiếng hơn.

Norman Soloman là một đảng viên Dân chủ tiến bộ, đứng đầu chiến dịch Don't Run Joe (Ông Joe đừng có tranh cử), đã đăng quảng cáo trên truyền hình chống lại ông Biden ở các bang quan trọng. Ông Soloman đưa ra quan điểm: “Trên nhiều mặt trận chính trị, chiến dịch cho năm 2024 của ông Biden có nhiều khả năng dễ bị tổn hại. Các đảng viên Dân chủ và đất nước nói chung sẽ được lợi hơn nhiều trong năm nay và năm tới nếu ông ấy không tranh cử tổng thống”.

Vị tổng thống 80 tuổi đã tuyên bố ông có dự định tranh cử cho nhiệm kỳ thứ nhì, nhưng ông vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng.

Nói riêng với nhau, một số quan chức đảng Dân chủ tin rằng cuộc điều tra mới của liên bang về vấn đề tài liệu mật có thể giúp tạo động lực cho một ứng cử viên thuộc diện “phá bỏ khuôn phép”.

Cần phải nói rõ rằng có sự khác biệt rõ rệt giữa hai vụ việc của ông Biden và ông Trump, bao gồm số lượng tài liệu được phát hiện và mức độ nghiêm trọng của cuộc điều tra đang diễn ra của đại bồi thẩm đoàn về vấn đề tại tư dinh Mar-a-Lago của ông Trump ở Palm Beach, Florida.

Khoảng 300 hồ sơ có gắn nhãn “mật” đã được thu hồi từ Mar-a-Lago, một câu lạc bộ tư nhân thường xuyên là nơi tổ chức sự kiện. Cuộc lục soát khu bất động sản của ông Trump là đỉnh điểm sau nhiều tháng tranh cãi qua lại giữa chính phủ và đại diện của ông Trump, họ đã nhiều lần chống lại đề nghị phải nộp lại các tài liệu bị thất lạc.

Bộ Tư pháp Mỹ nói rằng “có nhiều khả năng” là các tài liệu mật "đã bị giấu diếm và đưa ra" khỏi một phòng lưu trữ, như là một phần trong nỗ lực cản trở cuộc điều tra liên bang, bộ đưa ra cáo buộc.

Lệnh khám xét cho thấy FBI đang điều tra về các tội bao gồm cố ý găm giữ lại thông tin quốc phòng và tìm cách cản trở cuộc điều tra liên bang.

Một số đảng viên Dân chủ hy vọng, nhưng không chắc chắn, rằng cử tri có thể phân biệt được giữa một bên là cách tiếp cận đầy hợp tác của ông Biden liên quan đến một lượng tài liệu nhỏ mà ông dường như đã vô tình sở hữu, còn một bên là tình trạng được các công tố viên liên bang mô tả là ông Trump cố tình che giấu hàng trăm thông tin mật của chính phủ.

Chiến lược gia kỳ cựu của đảng Dân chủ James Carville nói: “Đó là tất cả sự khác biệt trên đời này giữa một bên là bạn có một thứ mà bạn không biết là mình đang có nó, và một bên là bạn biết rõ bạn có một thứ mà lẽ ra bạn không nên có nó. Nhưng có phải là 1/3 đất nước này sẽ không phân biệt được điều đó chăng? Có lẽ vậy".

Ông John Bolton, một người chỉ trích gay gắt ông Trump, dự đoán rằng sự khác biệt đáng kể về mặt pháp lý giữa hai vụ việc sẽ "bị lẫn lộn trong các thông tin hỗn loạn". Với các diễn biến như hiện nay, ông Bolton cảm thấy khó có chuyện ông Trump có thể bị truy tố vì các tài liệu ở Mar-a-Lago.

Ông Bolton từng là cố vấn an ninh quốc gia dưới thời Tổng thống Trump và đang cân nhắc về việc tranh một suất ứng cử viên của đảng Cộng hòa để chạy đua vào Nhà Trắng.

“Tôi thấy khó có thể thúc đẩy một vụ án hình sự [nhằm vào ông Trump] vào thời điểm này”, ông Bolton nói. “Tôi thấy có một đám mây lớn che phủ việc truy tố”.

Về phía đảng Dân chủ, chiến lược gia Josh Schwerin mô tả rằng các diễn biến mới nhất “chắc chắn là không hề lý tưởng.”

“Tôi nghĩ mọi người sẽ đều ước gì chuyện này đã không xảy ra, kể cả tổng thống”, ông nói. “Nhưng điều quan trọng là phải đặt tất cả những điều này vào trong đúng bối cảnh: Mọi người đều coi Tổng thống Biden là một nhân vật có trách nhiệm hơn nhiều so với ông Donald Trump. Và điều đó không thể bị lãng quên”.